نقاشی یکی از هنرهایی است که به آسانی قابل اجراست کودکان می توانند با استفاده از وسایل مختلفی مانند مدادرنگی ، مدادشمعی ، مداد پاستیل ، آب رنگها ، رنگهای طبیعی و ... روی کاغذ یا مقوا و .... به صورت فردی یا گروهی نقاشی کنند.
- طرح نقاشی های مختلف از طریق بازی
نقاشی کودک نوعی بازی است . کودکان بااستفاده از شیوه های مختلف تصور خود را ازجهان به نوعی ترسیم می کنند بنابراین بازیهای گوناگون را الگوی خود قرار می دهند و باتوجه به نوع تفکر خود از بازی نقاشی می کشند. معلم باید در همه حال راهنمای کودک باشد و مواظب باشد که به احساسات کودک خدشه ای وارد نگردد.
ایجاد و شجاعت و از بین بردن ترس در کودکان
نقاشی باید زمینه ای برای از بین بردن ترس باشد نه اینکه ترس را در کودکان تقویت کند. مربیان گرامی باید جهت اجرا درآوردن این مقوله دانش آموزان را ترغیب کنند تا به راحتی و بدون واهمه نقاشی کنند بعنوان مثال وقتی از آنان می خواهند که یک خانواده را نقاشی کن فقط توجه به زیبایی نداشته باشد بلکه صرف نظر از همه این موارد به نوع نقاشی و تعداد افراد یا خوشحال و ناراحت بودن افراد نیز توجه داشته باشند و به طور مداوم تشویق برلب داشته باشند تااعتماد به نفس و شجاعت را در دانش آموزان تقویت نمایند.
بردن به طبیعت و استفاده از آن برای نقاشی
این روش باعث آشنایی با طبیعت ، تقویت حس زیباشناسی و زیبایی دوستی ، تقویت حواس پنجگانه و بویژه بینایی ، شنوایی ، لامسه توانایی در گفتار و توانایی در ایجاد هماهنگی بین ذهن و چشم درست می شود.
برای برقراری ارتباط با طبیعت مربی می تواند کودکان کلاس را برای گردش به یک محیط طبیعی مثل حیاط مدرسه ، پارک یا باغ ببرد و از آنها بخواهد به زمین ، آسمان ، گیاهان ، پرندگان و ... دقت کنند حتی آموزگار از دانش آموزان بخواهد که اشیایی مثل سنگ ، چوب ، برگ و ... را که به نظرشان زیبا می رسد جمع کنند. بعد از برگشت از کودکان بخواهد درباره آنچه مشاهده کرده اند به گفتگو بپردازند و سپس بر روی یک مقوای ( بزرگ یا متوسط ) اشیایی را که جمع آوری نموده اند به کمک چسب به صورت دلخواه چسبانده و حتی می توانند نقاشی ها را هم لابه لای اشیاء چسبیده شده بکشند تاتصویری زیباتر بوجود آورند.
نقاشی کودک حکایت از نشانه ها و علائمی است که دارای معانی روشن هستند و بزرگسالان باکمی دقت قادر به مشاهده و تعبیرآن می شوند. بنابراین درهر مرحله از نقاشی کودکان باید به مفهوم آن توجه کرد تا از منظور و ایده آنها باخبر شده و سپس به نقد و بررسی صحیح آن پرداخت. و به وسیله آن کودکان بسیاری از افکار خود را بیان می دارند. بسیاری از کودکان گوشه گیر و پرخاشگر به وسیله نقاشی مشخص شده و خیلی راحت تر معلم یا مسئولین می توانند در پی رفع چاره برآیند.
نقاشی و زندگی عاطفی کودک
نقاشی وسیله مفیدی برای بیان زندگی عاطفی کودک است که به او فرصت می دهد تا از طریق نقاشیهای آزاد ودلخواه حالت روانی و احساسهای آنی و همچنین تحریکات ریشه دار و ژرف خود را بیان نماید.
برای مطالعه شخصیت کودک چندین راه را باید طی کرد که عبارت اند از: نظارت دقیق برحرکات یا بازی ، تحلیل زبان گفتاری او ، تعبیرخوابها ، رویاها و نوشته ها ( انشا و یادداشت روزانه ). تحلیل نقاشی نیز از همین مقوله است ، ولی نقاشی نسبت به دیگر وسایل بیانی ، دارای دوامتیاز روش شناختی است : یکی امکان نظارت از فاصله دور و ، بدین ترتیب پرهیز ، از دخالت مستقیم و غیرمستقیم بزرگسالان در نقاشی کودکان و دیگری امکان مقایسه نقاشیهای مختلف که در زمانهای متفاوت کشیده شده اند.
کودک بسیار زود متوجه می شود که رسم و نقاشی وسیله های بیانی است که با افکار او مطابقت می کند و او را در تخیلاتش آزاد می گذارد و ، در عین حال ، لذت سرشاری برای وی فراهم می آورد. علاوه برآن ، نقاشی به او امکان می دهد که افکار درونیش را یا ، به عبارت دیگر ، خویشتن خودش و تاثیرپذیری درونی خود از فرهنگ و محیطش را نشان دهد.
کودک ، به کمک نقاشی ، کشمکشها و دلهره های درونیش را آشکار می کند و بدین طریق ، از اثر آنها می کاهد. هنگامی که کودک به وسیله نقاشی و تصویر اظهارنظر می کند ، آثار بسیاری از شخصیت خود را آشکار می سازد، ولی او این کار را برای دلخوشی ما یا فراهم کردن امکان شناخت و بررسی روان شناختی انجام نمی دهد، بلکه آنچه برای او مهم است بیرون ریختن تجربه های اندوخته شده اوست که نمایانگر وجود اوست .
نقاشیهای کودکان ، از همان نخستین مرحله ها ، وجود تفاوتهای فردی را به روشنی مشخص می کند و با پیشرفت مراحل تفاوتهای دیگری را که شامل عوامل فرهنگی و اجتماعی است ودر تحلیل شخصیت کودک و گفتگو با او یکی از عناصر لازم به شمار می آید نمایان می سازند. کودکان یک موضوع خاص را هریک به نوعی عرضه می کنند که از نظر شکل و محتوا ممکن است کاملا باهم فرق داشته باشند. تصویر شماره 7 سه درخت را نشان می دهد که سه دانش آموز ده ساله آنها را به طور متفاوتی ترسیم کرده اند. نمونه 1 نشان دهنده درختی فشرده و توپر و معرف طبیعت درون نگر کودکی است که آن کشیده است . چند کوه بلند و یک فضای سبز وسیع و نامحدود او را از بقیه دنیا جدا کرده است .
درخت و رادیوی کنار آن که کودک به تنهایی آن را گوش می دهد ، از انزوای او حکایت می کند ، ولی درختی که او با تمام وجود برآن تکیه داده است ، درعین حال تکیه گاه جسمی و روانی و منشا امنیت برای اوست . ولی کودکی که نقاشی نمونه 2 را کشیده شخصیتی مخالف اولی دارد. درخت او کاملا جاندار و رنگی است . شاخه های آن پر از گیلاس و لانه پرندگانی است که در آن جا تخم گذاشته اند و در حال رفت و آمدند. درکنار آنها آسمانی شفاف و خورشیدی زرد و کامل دیده می شود. وسرانجام ، درنقاشی نمونه 3 ، آسمانی پرابر و سایه و رعد و برق شدید ودرختی که از شدت باد به طور خطرناکی کج شده دیده می شود.در این نقاشی مردی (که در واقع خود نقاش است ) باچتری که باد آن را خم کرده ، با وجود همه مشکلات به پیشروی خود به سوی درخت ادامه می دهد. اینها همه نشان دهنده صحنه هایی پرحادثه اند. بی هیچ تردیدی ، دید این سه کودک ، با یکدیگر بسیار تفاوت دارد.
آزادی بی قیدوشرط کودکان در انتخاب موضوع ، طرح ، رنگ گاهی اوقات سبب می شود بی از حد کودکان به کارهای تکراری بپردازند و همواره مناظر آشنا مانند : خانه ، آدم ، خورشید و ... بکشند. در این مرحله لازم است مربی آنها را راهنمایی کند تا از موضوعهای دیگر نیز برای نقاشی استفاده نمایند. این راهنمایی به منزله سلب آزادی هنری کودکان نمی باشد. این روش موجب آشناشدن کودکان به کارهای هنری و پیشگیری از عادات غلط و ناشیانه در آنها و همچنین افزایش قدرت دید و ایجاد مهارت در کودکان می گردد.
کودکان علاقه زیادی به کشیدن تصاویر دارند و هرگاه کسی برای آنها نقاشی کند بااصرار می خواهند که خودکار نقاشی را ادامه دهند. مربی باید به این خواسته کودکان توجه لازم نماید.
وسایل نقاشی
وسایل تجسم افکار و تخیلات کودکان را به مداد و قلم مو و رنگها منحصر نمی دانند بلکه از هروسیله ای که کودک بتواند در بروز اندیشه های خود موفق بشود انتخاب و در اختیار وی قرار می دهند . باید توجه داشت با فراهم کردن ابزارهای مختلف هنری و نقاشی و آموزش کاربرد آنها به کودک فرصت داده شود تا نسبت به آنها تجربه کسب کند.
نکاتی را که باید در انتخاب وسایل نقاشی رعایت نمود.
- وسایل کارکودکان باید طوری انتخاب شود که به آسانی بتوانند هرچه می خواهند روی کاغذ بیاورند.
- در ابتدای کار استفاده از هرگونه وسایلی که کودکان بتوانند به کمک آنها تصاویر و نقاشیهای بزرگتری ارائه نمایند بر وسایل و ابزار دقیق و کوچک تر ترجیح داده شود.
- وسایل تجسمی را منحصر به کاغذ ، مداد ، خودکار و قلم ندانیم زیرا کودک باید در آغاز کار آزاد باشد تا برهر وسیله ای کار کند و هرچه را دوست دارد. موضوع نقاشی قرار دهد.
- وسایل خطرناک و غیربهداشتی ، به هیچ وجه در اختیار کودک قرار داده نشود.
- سعی شود وسایلی را که می خواهید در اختیار کودکان قرار دهید بادوام باشند.
- وسایل لازم باید باتوجه به سن کودکان انتخاب شود.
مداد: بیشتر کودکان قبل از ورود به مراکز آموزشی مداد را می شناسند و باآن بدون هدف کارکرده و خطوطی رسم می کنند . در ابتدای ورود کودکان به مراکز آموزش پیش دبستانی و آن هنگام که کودکان تنها خطهای کج و راست می کشند مداد در اختیار آنها قرار دهید( فراموش نکنید که نوک مداد خیلی تیز نباشد). و آنها را راهنمایی کنید که مداد را در دست بگیرند.
امروزه آموزش نقاشی در مهدها و کودکستانها وقتی پرثمر است که انسان آنرا با درک ، هدف ، برنامه ریزی ، اعتقاد و عشق انجام دهد. مشاهده اینکه کودکان بارنگ ، مدادشمعی ، گچ ،گل رس و کاغذ چیزی خلق می کنند خود یک امتیاز ، و لذت است . کودکی که تحت تاثیر تشویق های محرک معلمش قرارگرفته باشد می آموزد که بیشتر ببیند و بیشتر حس کند و از محیطش به طور ضروری تر آگاه باشد و درنتیجه اندیشه اش را به شکل مشخص و پراحساستری سازمان دهد. کودکان بیش از آنچه که ماتصور می کنیم کنجکاو، هوشیارو دارای قوه تشخیص هستند. هنگامیکه کودک به خلق یا ایجاد نقاشی راهنمایی می شود معمولا تشویق می گردد تا ارزیابیهای زیباشناسانه ای از کارش انجام دهد که این کار باظرافت به او کمک می کند تامعیارهای سلیقه و تشخیص در او پیشرفت نماید.
وقتی کودک بیشتر ببیند و بیشتر اگاه شود و نسبت به محیطش حساستر باشد در هنگام نقاشی اثر مهیج تر و مشخص تری خلق خواهد نمود.
- طرح برنامه باتوجه به علاقه و نیاز کودکان
- درک درجات پیشرفت رشد هنری کودکان
- تهیه و ساماندهی مواد و لوازم ضروری
- آماده نمودن انواع منابع محرک
- اختصاص دادن محیط و زمان لازم جهت کار
- ارزیابی کار هرکودک باتوجه به توانایی او
- به نمایش گذاشتن کارهای کامل کودکان به بهترین وجه و در هر فرصتی
موضوع نقاشی و شخصیت کودک
کودک با تمام وجود و شخصیت و عاطفی خود نقاشی می کشد. این شخصیت ، در خط ها ، در طرز استفاده از فضا در فقدان بعضی از قسمتهای نقاشی ، در انتخاب رنگ ها ، و در خود موضوع – اگر به وی تحمیل نشده باشد- نمایان می شود. هنرمند و کودک وقتی نقاشی می کنند چیزها را چنان که در حقیقت بیرونی وجود دارد نشان نمی دهند بلکه به گونه ای که آنها را از ذهن می بینند و نظرشان می رسد بیان می کنند و بدین ترتیب چشم انداز دنیای درون خود را نمایان می سازند و چشم اندازی از خود را در نقاشیهایش نشان می دهد. و همین خصوصیات است که نقاشیهای کودکان را چنین زنده و جالب می کند. اگر زبان نقاشیهای کودکان را بدانیم متوجه می شویم که از ورای شکل و ساختمان نقاشیها ، چیزهایی از شخصیت کودک نهفته است . باوجود این بعضی از موضوع ها برای تجزیه و تحلیل ساده تر از دیگر چیزهاست . به دلیل اینکه آنها مدتهای درازی مورد بررسی و تجزیه و تحلیل و دسته بندی روان شناسان قرارگرفته بودند.
درک و فهم نقاشی های کودکان و چیزی که او می خواهد بیان کند ، برای مربیان و والدین بسیارلازم است – آنهم نه فقط به عنوان کنجکاوی خشک و خالی ، بلکه بدین علت که شناخت آن باعث بهترشدن روابط بین بزرگسالان و کودکان می شود. و به پیشرفت و تکامل کودک کمک شایانی می کند.
بزرگسالان می توانند با برقرار کردن روابطی دوستانه و معنوی با کودک ، از او بخواهند برایشان درخت ، حیوان ، خانه ، یک شخص ، یک خانواده ، خودش و یا هرچه را که مورد علاقه اش هست و یا از آن می ترسد یا یک رویا را ترسیم کند- البته بی آنکه چیزی را به او تحمیل کنند.
چگونه نقاشی کنیم
نقاشی مانند حرف زدن یک امر طبیعی است . بطور معمول ما حرف زدن را طی مراحل تمرین یاد می گیریم و درضمن فراگیری آن در سنین سه و چهارسالگی حتی اشتباهات زیادی را مرتکب می شویم که در این مرحله از آموزش زبان پرداختن به دستور زبان و سایر قواعد کاری نادرست خواهد بود. همین روش اولیه در مورد یادگیری کلمات بایستی در مورد آموزش نقاشی نیز مورد استفاده قرار بگیرد. بنابراین می توان از زمانی که کودک با مداد آشنا می شود می توان با دادن اطلاعاتی در زمنیه نقاشی و رنگ به صورت غیرمستقیم او را به نقاشی نیز آشنا ساخت و در معرض تجارب جدید قرار داد.
نقاشی کودکان شامل دومرحله است.
1- مرحله خط خطی 2- مرحله علائم ( خطوط ساده )
مرحله خط خطی : این مرحله را آغاز مرحله نقاشی و نخستین تجربه کودک می توان گفت و نخستین تجربه کودک ترسیم خطوط درهم و نامنظم است کودک در موقع نقاشی هدف بخصوصی ندارد. و صرفا از انجام این کار و کسب تجربه جدید و باین اندیشه خود لذت می برد ( 2 تا چهارسالگی ) اما اگر از او سوال کنید که چه کشیده ای ؟ در جواب خواهدگفت : نقاشی کرده ام .
در این مرحله نباید کودک را به دروغ گویی متهم کنید. زیرا به طور ذهنی همان خطاهای درهم را گاه درخت و گاه حیوان تصور می کند . این تصور کودک کاملا صحیح است. منتهی او توانایی به تصویرکشیدن ذهنیات خود را ندارد. بنابراین باید به او کمک کنید که همان خطوط درهم را به تصاویر منظم و برابر با خواسته خویش تبدیل کند.
نقاشی خط خطی تلاشی برای رسیدن به این اهداف است :
- ایجاد مهارت در گرفتن قلم و کاربرد آن
- آموزش و شناخت رنگها و مطالعه تجربی آثار رنگها بریکدیگر
مرحله علائم : در این مرحله کودک برای ابراز یا تجسم ایده های خود از واقعیتها ، از اشکال هندسی استفاده می نماید. مثلا برای نشان دادن سر از دایره ، بدن انسان از خط مستقیم و ... ( 4 الی 6 سالگی )
بسیاری از صاحبنظران ، نقاشی و شکل سازی های ساده را ، الفبای نقاشی نامیده اند. این شکل سازی ها تصاویری هستند که با یک یا چندخط ساده به وجود می آیند. مشکل سازی های ساده طبیعت مثل ابر ، خورشید ، تپه ، ماهی ، دریا و ... می باشند.
تاریخچه و بررسی نظری
مطالعات جدید در خصوص نقاشی های کودکان از قرن نوزدهم آغاز می شود. بخش بزرگی از نخستین پژوهش های انجام شده در خصوص نقاشی کودکان به شکلی جامع توسط هریس (Harris ) بازنگری شده است . ( 1963 )
به نظر می رسد بسیاری از محققان تاحدودی چنین فرض کرده اند که نقاشی کودک نسخه ای از تصویری است که در ذهن کودک شکل گرفته و به همین علت نقاشی های کودک در حکم پنجره ای به درون دنیای اندیشه ها و احساس های او هستند
مطالب اساسی در خصوص نقاشی کودکان و مفاهیم آن
آیا تاکنون به نقاشی های کودکان نگریسته و اندیشیده اید که این نقاشی ها بازیابی از کدامین گوشه های اذکار و احساسات آنهایند نقاشی های کودکان جاذبه ای صریح دارند. ساده و گیرا ، سرشار از زندگی و شخصیت هستند. اما اگر دقیق تر بگوییم در می یابیم که این نقاشی ها جزئیاتی مرموز و حتی اضطراب آور در خود دارند.
نقاشی کودک یک پیام است آنچه را که او نمی تواند به لفظ بیاورد از طریق نقاشی به ما انتقال می دهد. بررسی و درک زبان نقاشی اطلاعات ارزنده ای را در اختیار والدین ، مربیان ، روان شناسان و همه کسانی می گذارد که خواهان درک و دریافت راز و رمزجهان کودک هستند. کودک همه مسائل زندگی خود را به واسطه نقاشی به تحریر درآورد خود را می آزماید. و (( من )) خویشتن را بنا می کند. ( هنرنقاشی در ابتدائی )
کودکان بیش از آنچه ما تصور می کنیم کنجکاو ، هوشیار و دارای قوه تشخیص هستند کودکان همه چیز را به شکل ساده و ابتدایی می بینند و آنها را به همان سادگی به تصویر می کشند نقاشی های آنان فاقد نظم بزرگترهاست .
رنگهای تند و خالص و به اصطلاح زننده بکار می برند. عناصر نقاشی را روی هم ونامنظم ترسیم می کنند و به طورکلی نقاشی آنها خیلی شلوغ و درهم به نظر می رسد . لذا هیچگاه نباید از آنها انتظار داشت که اصول و قواعد نقاشی را رعایت کنند.
مربی باید به نقاشی های کودکان توجه دقیق مبذول داشته و درباره جزئیات هریک از تصاویر درهم و مبهم آنان توضیح بخواهد و به حرف ها ، دلایل و تصورات کودکانه آنها با دقت و حوصله گوش دهد. زیرا این آثار ساده گویای دنیای شیرین و آرزوهای آنان است . در دنیای ذهنی کودکان که شبیه دنیای قصه هاست ،همه چیز هیات انسانی دارد. حیوانات ، گیاهان و اشیاء باهم حرف می زنند و حرکات و رفتارشان نظیرانسانهاست. درحقیقت تخیل کودکانه به همه چیز جرات انسانی می بخشد.
نقاشی به عنوان یک علامت بیانگر تحول کودک و سبب و وسیله تکامل اوست . نقاشی به کودک امکان می دهد تااطلاعات و اعمالی را که از دنیای بیرون کسب می کند از هم جدا سازد و سپس آنها را دوباره تنظیم کند مربی باید در این راستا کاری کند تا قوه ابتکار کودکان را با مشارکت و کار گروهی و بیان موضوعات عمومی تقویت کند. باید باعث شود که شخصیت کودک ساخته شود و او به پختگی فکری برسد.
میل به نقاشی از دوران کودکی در انسان پدیدار می شود
. شاید بتوان گفت با ما به دنیا می آید . همه شما تاقبل از رفتن به کودکستان بدون شک دیوارهای منزلتان را خط خطی کرده اید. اگر هم اکنون به کودکانی که در خانه شما هستند توجه کنید این تمایل غریزی را در آنها خواهید دید. یک مداد و یک ورق کاغذ ، وسیله ای است که کودک را ساعتها سرگرم می کند و نیروی اندیشه و تخیل او را به کار می اندازد.
دست کودک شکلهای مهمی برصفحه ی کاغذ نقش می زند که برای ما بیگانه اند ولی این تصاویر بیگانه اولین و بی پیرایه ترین واکنش ذهنی و حسی کودک در برخورد با محیط را در برمی گیرد . کودک سعی می کند دنیای اطراف خود را آن گونه که حس می کندبه ما نشان دهد ، نه چنان که ما می بینیم و بنابرعرف و عادت شناخته ایم . بزرگترها خط خطی کردن بچه ها را جدی نمی گیرند. و چه بسا آنها را از بازی با قلم و رنگ باز می دارند. غافل از این که این عمل غریزی اولین اقدام کودک در شناخت واقعیات و ایجاد ارتباط بادیگران است . کودک با این وسیله سخن می گوید . و آنچه را که حس کرده و نمی تواند با زبان بگوید ، به وسیله ی خط و رنگ بیان می کند . خواندن این الفبای تصویری کارآسانی نیست ودرک آن برای بسیاری از انسانها مشکل است .
شک نیست که هنرنقاشی تنها برای سرگرمی کودکان و وقت گذرانی نیست بلکه وسیله ای است که آنان نقش واقعی خود را درجهان دریافته و شخصیت خود را پرورش می دهند.
نباید فراموش کرد که هدف از آموزش نقاشی در دوره قبل از دبستان تربیت نقاش نیست ، اگرچه مربی ضمن آموزش این هنر متوجه استعداد بعضی از کودکان در زمینه نقاشی می شود ، وظیفه مربی خوب و آگاه قبل از هرچیز تشویق کودکان و توجه به پیشرفت ذهنی و عقلانی آنهاست .
امید است مربیان محترم بااستفاده از دستورالعملهای مندرج در این کتاب درجهت شکوفا کردن استعدادهای کودکان قدمهای موثری بردارند.
هدف:
می گویند "زئوس" و "پاراسیو" از معروفترین نقاشان یونان باستان بودند که با یکدیگر رقابت داشتند. روزی آنها در یک مسابقه نقاشی در حضور مردم شرکت کردند تا بهترین نقاشی یونانی انتخاب شود. "زئوس" روی تابلوی خود یک خوشه انگور کشید و در این کار چنان مهارتی از خود نشان داد که پرندگان به تصور آن که خوشه انگور واقعی است، به سوی آن هجوم آوردند. "پاراسیو" نیز برای نشان دادن نقاشی اش از رقیب خود دعوت کرد تا پرده نقاشی را کنار بزند اما وقتی زئوس برای کنار زدن پرده نقاشی جلو رفت، متوجه شده که پرده ای وجود ندارد بلکه "پاراسیو" خود پرده را نقاشی کرده است و در نتیجه همگان برتری پاراسیو ا به رسمیت شناختند.
این داستان را بسیاری از ما به عنوان اوج قدرت یک نقاش در خلق یک شاهکار هنری شنیده ایم اما آیا نقاشی یعنی همین؟ آیا هنر نقاش این است که آنچنان ماهرانه طبیعت را تقلید کند که حتی خود طبیعت را نیز به اشتباه بیندازد؟ در این صورت چگونه می توان به نگاره های دیوارهای غارها و یا آثار هنرمندان مدرن، نقاشی گفت؟
اساتید و هنرمندان نقاشی برخلاف نظر افرادی که نقاشی را فتوکپی طبیعت می دانند، معتقدند که نقاشی هنری است که در پیوند با اندیشه، جهان بینی و شرایط حاکم بر جامعه شکل می گیرد و معنا و مفهوم پیدا می کند و نهایتاً در غالب تصویر بیان می گردد.
البته براساس این تعریف نمی توان تفاوت نقاشی را با هنرهای تجسمی دیگر مانند گرافیک یا طراحی مشخص نموده و این به دلیل آن است که امروزه مرز بین بسیاری از هنرها شکسته شده است و نمی توان با خط کش لغات حیطه یک هنر را تعیین کرد.
عبدالمجید حسینی راد استاد نقاشی دانشگاه تهران در همین زمینه می گوید:
"نقاشی در تعریف کلاسیک آن، مجموعه ای از تصاویر است که با استفاده از عناصر و کیفیات بصری مثل خط ، شکل، رنگ، بافت و ریتم بر روی یک سطح ترکیب می شوند.
البته امروزه بسیاری از نقاشی ها در این تعریف نمی گنجند چون برای مثال روی سطح اجرا نمی شوند و به عبارت دیگر دوبعدی نیست."
وی همچنین در مورد تفاوت نقاشی با گرافیک و طراحی می گوید:
"هدف گرافیک رساندن یک پیام خاص تجاری، فرهنگی، سیاسی و ... است. پیامی که از قبل، روشن بوده و توسط سفارش دهنده به گرافیست داده شده است و او در ارتباط با همان پیام، شکلی را طراحی کرده و اجرا می کند اما هنر نقاشی مخاطب مشخص و هدف از پیش تعیین شده ای ندارد. همچنین به اعتقاد تعداد قابل توجهی از طراحان و نقاشان، تفاوت نقاشی با طراحی در آن است که در طراحی از خط و در نقاشی از رنگ استفاده می شود. هر چند که امروزه مرز بین این دو هنر بسیار مخدوش شده است."
"دانشگاه جای آموختن رشته های علمی است. رشته هایی که اسم و رسم و نان و آب دارند. اگر هم به نقاشی علاقه داری، می توانی در آموزشگاههای آزاد هنری آن را یاد بگیری. یعنی در یک رشته خوب دانشگاهی تحصیل کنی و در کنارش ساعات استراحت یا تفریحت را به نقاشی بپردازی!"
عده ای از شما با این دیدگاه آشنا هستید چرا که هنوز بسیاری از والدین نقاشی را نه یک رشته دانشگاهی بلکه یک سرگرمی یا تفنن می دانند. و عده ای نیز که تا حدودی به اهمیت نقاشی پی برده اند معتقدند که هنر نقاشی نیازی به تحصیلات آکادمیک ندارد چرا که هیچ نقاش بزرگی با دانشگاه رفتن، نقاش نشده است.
در واقع این عده فراموش کرده اند که هیچ دانشگاهی نیز دعوی نقاش کردن یک دانشجو را ندارد بلکه به گفته استاد و نقاش معاصر "آیدین آغداشلو"، دانشگاه مرکز شکل دهی فرهنگی و جای جستجو، پرسش، تحقیق و دریافت است و حتی اگر دانشگاه ایده آل ترین شرایط را نیز داشته باشد باز هم تضمینی نیست که "هنرمند" از آن بیرون بیاید. بلکه در صورت مهیا بودن تمامی امکانات و شرایط می توان توقع داشت که آدمهایی جستجوگر، با شعور و آشنا به جریان های جهان معاصر از چنین مراکزی فارغ التحصیل بشوند افرادی که اگر هنرمندان خلاق و صاحب سبکی هم نباشند، حداقل بتوانند نحوه نگاه کردن به هنر را بیاموزند و حامل بار امانت بشوند.
مهدی حسینی استاد دانشگاه هنر نیز در معرفی این رشته و نقش آن در پرورش هنرمند می گوید:
"رشته نقاشی، فضایی را ایجاد می کند که هر دانشجوی خلاق متناسب با توان، سلیقه، دانش و ذهنیت خویش، دنیای خاص آفرینندگی خود را در آن می یابد. و در نتیجه می تواند آثاری را خلق کند که باعث تحول خود و در مرحله بعد جامعه اش گردد.
به عبارت دیگر دانشجوی رشته نقاشی در طی تحصیل در دانشگاه می آموزد که ببیند، تحلیل کند، دانش خود را وسعت ببخشد و آنچه را که یاد گرفته است در سطوح مختلف اشاعه بدهد. به همین دلیل اگر فردی قریحه و ذوق نقاشی نداشته باشد، با ورود به رشته نقاشی فقط یکسری اطلاعات به دست می آورد و بازدهی نخواهد داشت.
همچنین باید گفت که حتی اگر همه دانشجویان این رشته ذوق و قریحه داشته باشند، باز تمام انها نقاش نمی شوند. بلکه اگر از 50 نفر دانشجوی رشته نقاشی 5 نفر نقاش بیرون بیاید ما خوشوقت هستیم و در کارمان موفق بوده ایم. البته مابقی فارغ التحصیلان این رشته نیز مورد نیاز هستند چون آنها بیننده موفق و حرفه ای هنرهای تجسمی، معلم حرفه ای نقاشی در آموزش و پرورش، محقق هنرهای تجسمی و یا منتقد هنری خواهند شد."
استاد حسینی راد نیز در معرفی این رشته می گوید:
"رشته نقاشی به آموزش سبک های برجسته نقاشی معاصر ایران و جهان می پردازد و در کنار آن دانشجویان دروسی مثل طراحی، اطلاعات و مبانی هنرهای تجسمی، تاریخ هنر و تاریخ عمومی نقاشی را می گذرانند."
وی همچنین در مورد نقش دانشگاهها در مقایسه با کلاسهای آزاد آموزش نقاشی می گوید:
"مراکز بسیاری برای آموزش هنر نقاشی به علاقه مندان این رشته وجود دارد. اما بدون شک معتبرترین سیستم علمی، ادبی و هنری آموزش نقاشی در دانشگاهها و مراکز آموزش عالی یافت می شود. جایی که شناخت هنرجوی نقاشی را بالا برده، نگاهش را تصحیح کرده و بستر همواری برای پیشرفت او ایجاد می کند."
استاد حسینی نیز معتقد است که در دانشگاهها و مراکز آموزش عالی مجموعه ای از اساتید جمع شده اند که اغلب آنها سابقه ای طولانی در تدریس نقاشی دارند و خود نیز نقاش هستند و در نتیجه یک جوان با هر سلیقه و زمینه اجتماعی وقتی وارد دانشگاه می شود، در صورت تلاش و پشتکار لازم می تواند دانش لازم را فراگرفته و پس از فارغ التحصیلی راه خود را در جامعه پیدا کند.